Wat zijn de oorzaken van koliek bij paarden?
Er zijn een aantal verschillende oorzaken die koliek kunnen veroorzaken bij een paard:
- Gaskoliek
- Verstopping van de darm (bv. door zand)
- Krampkoliek
- Liggingsverandering van de darm
Gaskoliek
Teveel gas in de darmen kan heftige buikpijn veroorzaken. Gas kan (in overmaat) worden geproduceerd in de darm wanneer er teveel suiker opgenomen wordt. Voorjaarsgras bevat bijvoorbeeld veel suikers en kan problemen geven. Ook teveel krachtvoer kan gas in de darmen veroorzaken.
Een andere oorzaak van gas in de darmen is een gedeeltelijke blokkade van de darm als gevolg van een verstopping of een draaiing van de darm. Het gas kan dan niet worden afgevoerd naar het achterste darmkanaal en gaat zich ophopen. Het is belangrijk om de onderliggende oorzaak van de blokkade aan te pakken.
Verstopping van de darm
Zandkoliek
Wanneer paarden in een paddock of een relatief kale weide gehouden worden, is er een kans dat er zand of aarde wordt opgenomen tijdens het zoeken en eten van voedsel. Een kleine hoeveelheid zand kan niet zoveel kwaad. Wanneer het zand zich echter gaat ophopen, kan het tot verstoppingen leiden, het darmslijmvlies irriteren en op die manier koliek veroorzaken. Een gedeelte van het zand zal met de mest uitgedreven worden. Via een mestonderzoek kan dan ook worden vastgesteld of het paard zand opneemt.
Om zandopname te voorkomen is het belangrijk om paarden die in een paddock staan geen voer vanaf de grond te geven. Geef het hooi bijvoorbeeld in een grote plastic kuip of hang het op in een hooiruif. Helaas is het niet altijd te voorkomen dat paarden zand opnemen, bijvoorbeeld wanneer het gras in een weiland erg kort is. Het is dan verstandig af en toe de mest te onderzoeken en het paard te behandelen indien nodig. Er zijn verschillende producten beschikbaar die ingezet kunnen worden om zand uit te darmen te verwijderen en als ondersteuning gegeven kan worden, zoals Excellent Equi Psyllium Plus, Excellent Sand Exit, NAF Sand Gard of Synovium Sand Oil.
Andere oorzaak van verstopping
De darmen van het paard zijn op een aantal plekken wat nauwer dan de ‘normale’ darmdoorsnede. Door het eten van teveel bodembedekking, zoals stro, vlas of houtkrullen kunnen er proppen in de darm ontstaan die vastlopen in de smallere gedeeltes van de darm. Hierdoor kan de darmpassage worden geblokkeerd. Probeer de opname van bodembedekking daarom zoveel mogelijk te voorkomen.
Zorg er daarnaast voor dat er altijd voldoende drinkwater aanwezig is. Wanneer er onvoldoende drinkwater aanwezig is (zoals bijvoorbeeld een bevroren drinkbak) zal er water uit de darmen onttrokken worden en zal de passage van het voedsel door de darm bemoeilijkt worden.
Verstoppingen kunnen ook ontstaan wanneer het voedsel niet goed gekauwd wordt. Dit kan voorkomen bij bijvoorbeeld gebitsproblemen. Het is belangrijk het gebit van je paard regelmatig te laten behandelen. Vooral oudere paarden kunnen meer gebitsproblemen hebben.
Krampkoliek
Krampkoliek kan veroorzaakt worden door een verandering in het management. Verandering van voer of de overgang van hooi naar vers gras kan deze krampen veroorzaken. Een verandering van de hoeveelheid training of stress kunnen ook een oorzaak zijn. Daarnaast kan een heftige wormbesmetting ook zorgen voor krampkoliek.
Het is dus belangrijk erop te letten dat er niet teveel voedingsovergangen worden gemaakt of dat deze geleidelijk worden doorgevoerd. Wat betreft stress zijn er een aantal supplementen die gegeven kunnen worden, zoals de Excellent Stress-Mix, Zylkene Equine, Cavalor Take It Easy of Excellent No Stress Paste. Daarnaast is het belangrijk regelmatig een ontlastingsonderzoek te laten doen om te controleren of je paard een wormbesmetting heeft.
Liggingsveranderingen van de darm
De meest gevaarlijke vorm van koliek is diegene waarbij er een liggingsverandering van de darm is opgetreden. Een draaiing van de darm kan, afhankelijk van de ernst, de bloedvoorziening naar het darmpakket blokkeren waardoor een deel van de darm kan afsterven. Deze vorm van koliek kan levensbedreigend zijn voor het paard. Het is belangrijk om dan snel in te grijpen en contact op te nemen met je dierenarts.
Hoe kan ik koliek bij mijn paard voorkomen?
Er zijn verschillende maatregelen die genomen kunnen worden om de kans op koliek zo klein mogelijk te maken, namelijk:
- Regelmatige gebitscontrole om het gebit zo gezond mogelijk te houden, zodat het paard zijn voedsel goed kan kauwen.
- Regelmatig mestonderzoek ter controle op parasitaire infecties en zand.
- Zorg altijd voor voldoende vers drinkwater.
- Zorg voor voldoende en regelmatige beweging van je paard, dit houdt de darmbeweging op gang.
- Probeer veranderingen in hoeveelheid van training geleidelijk door te voeren.
- Indien je paard veel last heeft van stress of spanningen is het verstandig hier een supplement voor te gebruiken.
- Voermanagement
Voermanagement voor paarden
De manier van voeren kan invloed hebben op het ontstaan van koliek bij paarden. Waar moet je op letten:
- Pas op met voorjaarsgras dat veel suikers bevat. Probeer geleidelijk over te schakelen van winterrantsoen naar weidegang met voorjaarsgras. Wanneer je paard in de winter op stal staat kun je de uren weidegang in het voorjaar bijvoorbeeld geleidelijk aan opbouwen of een gedeelte van het weiland tijdelijk afzetten.
- Wanneer het paard in een paddock staat, geef het hooi dan liever niet van de grond om zandopname te voorkomen. Voer het hooi uit een plastic kuip of in een hooiruif.
- Laat het paard niet teveel grazen op een hele korte weide of voer voldoende bij, zodat de opname van zand/aarde beperkt wordt.
- Gebruik een product dat zand uit de darmen kan verwijderen wanneer je paard ondanks aangepaste maatregelen toch zand opneemt.
- Zorg ervoor dat het paard geen toegang heeft tot de opslag van krachtvoer, aangezien een overmaat van krachtvoer gaskoliek kan veroorzaken.
- Voedingswisselingen moeten tot een minimum beperkt worden aangezien dit krampkoliek kan geven.
- Probeer te voorkomen dat je paard bodembedekking gaat eten, door hem voldoende ruwvoer aan te bieden.
Heb je vragen over koliek bij paarden? Neem dan contact op via dierenarts@medpets.nl.
