Wat is leverbot?

Leverbot is een platworm die leeft in de galgangen van de lever van het schaap. De wetenschappelijke naam is Fasciola hepatica. De parasiet heeft een ingewikkelde levenscyclus die onder andere afhankelijk is van een tussengastheer: de leverbotslak (een poelslak, Galba truncatula).

Een besmetting met leverbot kan leiden tot ernstige schade aan de lever en andere organen. De ernst van de symptomen hangt af van de hoeveelheid leverbotten én de duur van de infectie.

Hoe raken schapen besmet met leverbot?

De besmetting van een schaap met leverbot verloopt in meerdere stappen:

1. Eieren van leverbot komen via de mest van besmette dieren op de weide terecht.
2. De eieren ontwikkelen zich in natte gebieden (zoals slootranden of drassige weiden).
3. Poelslakken nemen de larven op. In deze slakken ontwikkelen ze zich verder.
4. De larven verlaten de slak en hechten zich aan gras als besmettelijke cysten (metacercariën).
5. Schapen raken besmet door het eten van gras met cysten.
6. De larven migreren naar de lever, waar ze volwassen worden en de cyclus opnieuw begint.

Let op: Schapen raken dus niet besmet door direct contact met andere schapen, maar via besmet gras met leverbotcysten. Leverbot is dus niet “besmettelijk” tussen dieren onderling, maar wel tussen dieren op hetzelfde besmette weiland.

Symptomen van leverbot bij schapen

De klachten bij leverbot zijn afhankelijk van het stadium van de infectie. We onderscheiden een acute vorm en een chronische vorm van leverbotbesmetting.

Acute leverbot

Acute leverbot bij een schaap ontstaat bij massale opname van cysten in korte tijd (vooral in de herfst). Je kunt de volgende symptomen zien bij schapen die acute leverbot hebben:

• Plotselinge sterfte (vooral bij jonge schapen)
• Sloomheid
• Bloedarmoede (bleke slijmvliezen)
• Buikpijn
• Ademhalingsproblemen
• Oedeem (vochtophoping, met name onder de kaak)

Acute leverbot is ernstig en kan zonder behandeling snel dodelijk zijn voor het schaap.

Chronische leverbot

Chroniche leverbot bij schapen ontstaat door langdurige, lichte infecties. Dit komt vaker voor in de winter en het voorjaar. Symptomen die je schapen kunnen laten zien zijn:

• Vermagering ondanks voldoende voeding
• Slechte vachtconditie
• Verminderde melkproductie
• Bloedarmoede
• Zwakte of groeivertraging bij lammeren

Chronische leverbot tast vooral de productiviteit en algemene weerstand van schapen aan.

Hoe wordt de diagnose leverbot gesteld?

De diagnose van leverbot kan op verschillende manieren worden gesteld door je dierenarts, namelijk door:

• Mestonderzoek (eieren aantonen): dit is een veelgebruikte methode bij chronische leverbot
• Bloedonderzoek: om leverwaarden en antistoffen te controleren bij het individuele schaap
• Pathologisch onderzoek: bij dode dieren kan leverbot vaak direct worden vastgesteld
• Monitoring via tankmelk (bij melkgevende dieren)

De dierenarts kan helpen bij het kiezen van de juiste testmethode en interpretatie van de uitslag.

Wat kun je doen tegen leverbot?

Behandeling van een schaap met leverbot is mogelijk, maar preventie is minstens zo belangrijk.

Behandeling (bestrijding) van leverbot bij schapen

Er zijn effectieve antiparasitaire middelen (wormmiddelen) tegen leverbot, zoals middelen op basis van triclabendazol. Behandel altijd in overleg met je dierenarts, want niet elk middel werkt tegen alle stadia van de parasiet.

Preventie van leverbot bij schapen

Je kunt leverbot voorkomen door een aantal maatregelen te nemen voor je schapen:

• Beperk beweiding op natte of slakkenrijke percelen, vooral in nazomer en herfst.
• Voorkom overbegrazing, want dit verhoogt de opname van besmet gras.
• Verplaats dieren tijdig naar droge percelen of stal.
• Drainage of weidebeheer kan helpen om het aantal slakken te verminderen.
• Laat regelmatig mestonderzoek doen om de infectiedruk te monitoren.

Je kunt je schapen extra helpen door de weerstand te ondersteunen, bijvoorbeeld met Adrisin of Licosan Forte.

Heb je nog vragen over leverbot bij schapen? Neem dan contact op via dierenarts@medpets.nl.